104. rocznica wybuchu powstania wielkopolskiego

Natalia Jankowska 2022-12-27
UDOSTĘPNIJ:
(fot. WMN)
Cała Polska świętuje we wtorek Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Rocznica wybuchu tego zrywu po raz drugi ma charakter święta państwowego.

W 1795 roku za sprawą Niemiec, Rosji i Austro-Węgier Polska zniknęła z map świata. Długie lata zaborów nie osłabiły jednak patriotycznych nastrojów wśród Polaków. Niepodległość udało się odzyskać po 123 latach wskutek rozstrzygnięć I wojny światowej. 11 listopada 1918 roku Wielkopolska nie znajdowała się jeszcze w granicach odrodzonej Rzeczypospolitej, ale informacje docierające z Warszawy rozpaliły wśród mieszkańców regionu chęć szybkiego powrotu do macierzy.

26 grudnia 1918 roku Poznań odwiedził Ignacy Jan Paderewski. Jego płomienne przemówienie porwało Wielkopolan i było bezpośrednim pretekstem do chwycenia za broń dzień później. Walki wybuchły w Poznaniu kilka minut przed godziną 17:00. Podczas starcia o Prezydium Policji zginął pierwszy powstaniec Franciszek Ratajczak. Polacy sukcesywnie zdobywali kolejne strategiczne części miasta. Ostatni punkt niemieckiego oporu w Poznaniu – Ławicę – powstańcy przejęli 6 stycznia 1919 roku.

Powstanie nie ograniczało się terytorialnie do stolicy regionu. Do połowy stycznia wyzwolono większą część Wielkopolski, a walki wykroczyły nawet poza jej historyczne granice. W szczytowym momencie Armia Wielkopolska pod wodzą najpierw gen. Stanisława Taczaka, a później gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, liczyła 120 tys. żołnierzy. Zryw zakończył się zwycięstwem, które zostało potwierdzone podczas rozejmu w Trewirze. Dokument podpisany 16 lutego przez Niemcy i państwa Ententy uznał front wielkopolski za front walki państw sprzymierzonych. 

Ostateczne zwycięstwo przypieczętował traktat wersalski z 28 czerwca 1919 roku. Do Polski wróciła zdecydowana większość dawnego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, z wyjątkiem Piły, Trzcianki, Międzyrzecza, Skwierzyny, Babimostu i Wschowy. 

W tym roku w dniu 104. rocznicy wybuchu powstania po raz drugi obchodzimy Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Inicjatorami ustanowienia 27 grudnia świętem państwowym były: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski, Fundacja Zakłady Kórnickie oraz Muzeum Narodowe w Poznaniu. Propozycja spotkała się z szerokim poparciem samorządowców, polityków, środowiska kulturalnego i tysięcy Wielkopolan. Inicjatywę jednogłośnie zaakceptowali również posłowie i senatorzy. Ustawę w tej sprawie podpisał ponad rok temu prezydent Andrzej Duda.

4f2733586cb97b3cb611304bebb1f1d41671641978469.jpg

Widowisko muzyczne w 104. rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego

Poznańskie obchody Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego rozpoczęły się już w poniedziałek od inscenizacji przyjazdu Ignacego Jana Paderewskiego do stolicy Wielkopolski. 

Centralne, poznańskie uroczystości rozpoczną się o godz. 11.15. Na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu na mogiłach Stanisława Taczaka i Wincentego Wierzejewskiego zostaną złożone kwiaty, o godz. 12.30 w poznańskiej Farze metropolita poznański abp Stanisław Gądecki odprawi mszę świętą w intencji powstańców, a o 16.40, czyli w godzinę wybuchu insurekcji, rozpoczną się główne uroczystości przed pomnikiem Powstańców Wielkopolskich.  

Kulminacyjnym punktem obchodów będzie wielkie widowisko muzyczne pt. „Nie zmarnujcie niepodległości”, które organizują TVP3 Poznań i Muzeum Narodowe w Poznaniu. Koncert rozpocznie się o godz. 21:00 w gmachu Muzeum Narodowego w Poznaniu, czyli miejscu newralgicznym, tworzącym wraz z hotelem Bazar i dawnym placem Wilhelmowskim (dziś placem Wolności) przyczółek powstania wielkopolskiego.

Koncert, na który zaprasza Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Telewizja Polska S.A. oraz Muzeum Narodowe w Poznaniu, będzie transmitowany 27 grudnia o godz. 21:00 w TVP1 i TVP Polonia, a także retransmitowany na antenie TVP3 Poznań 28 grudnia o godz. 8:00. Na scenie zobaczymy głównie wielkopolskich muzyków, między innymi: Grzegorza Wilka, Jacka Kowalskiego, Roberta Litzę Friedricha & Przemysława Hansa Frencela, Michała Kowalonka, Oksanę Hamerską, Poznański Chór Chłopięcy pod dyrekcją Jacka Sykulskiego, chór Gospel Joy oraz orkiestrę pod dyrekcją Marcina Majerczyka. Wystąpią też: Olga Szomańska, Janusz Radek, ukraiński muzyk Evgen Peltek oraz trio muzyczne Tre Voci. W wykonaniu artystów usłyszymy m.in. „Marsyliankę Wielkopolską”, „Marsz poznańskich dzieci”, „O mój rozmarynie”, „Przybyli ułani pod okienko”, „Sen o Viktorii” zespołu Dżem, „Nadzieję” zespołu Ira czy „Tango na głos, orkiestrę i jeszcze jeden głos” Grzegorza Tomczaka. Koncert poprowadzi Tomasz Wolny. 

Piosenki z epoki przeplatane będą współczesnymi przebojami w interesujących aranżacjach muzycznych. Całość dopełni narracja historyczna świadków i uczestników powstania wielkopolskiego, prowadzona równolegle zarówno w scenograficznych wizualizacjach, jak i w warstwie filmowej. Najnowocześniejsze technologie multimedialne sprawią, że opowieść o zwycięstwie Wielkopolan sprzed ponad 100 lat pobudzi wyobraźnię widzów, by lepiej zrozumieć przeszłość, o której nie można zapomnieć. Nie zabraknie także wspólnego śpiewania patriotycznych pieśni. 

Wydarzenie dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa” na lata 2017-2022. Partnerami widowiska są Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu i Stowarzyszenie Otwarci Na Sztukę. 

Sponsorami widowiska są PKN Orlen – Mecenas Muzeum Narodowego w Poznaniu, PERN S.A., darczyńcą Fundacja Orlen, a wyprodukuje je TVP3 Poznań i World Media.

OBEJRZYJ CAŁY TELESKOP, 27.12.2022, GODZ. 18:30